Strona główna » Newsy » Czy jest możliwa szkoła bez korepetycji?

Czy jest możliwa szkoła bez korepetycji?

2005-12-15

Czy jest możliwa szkoła bez korepetycji?

W Centralnym Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli 9 grudnia odbyła się konferencja „Czy jest możliwa szkoła bez korepetycji?”. Konferencję zorganizował Instytut Spraw Publicznych. Celem było zwrócenie uwagi opinii publicznej oraz twórców polityki oświatowej na pedagogiczne, społeczne, etyczne i ekonomiczne aspekty korepetycji, takie jak korupcja, nieefektywność systemu oświaty, pogłębianie nierówności edukacyjnych.

W konferencji wzięli udział m.in. prof. Lena Kolarska-Bobińska, Dyrektor Instytutu Spraw Publicznych, prof. Elżbieta Putkiewicz z Wydziału Pedagogicznego UW, a jednocześnie autorka książki: „Korepetycje. Szara strefa edukacji”, dr Barbara Murawska z Wydziału Pedagogicznego UW oraz dr hab. Krzysztof Koseła z Instytutu Socjologii UW.

Motywem zainicjowania konferencji były badania przeprowadzone przez ISP, jako część międzynarodowego projektu zorganizowanego przez Open Society Institute (Instytut Społeczeństwa Otwartego w Budapeszcie) w 2004 roku. Wzięło w nich udział 10 krajów Europy Środkowo-Wschodniej i Azji Środkowej (m.in. Litwa, Ukraina, Azerbejdżan, Mongolia, Bośnia i Hercegowina, Gruzja).

Projekt ujawnił powszechność korepetycji. O ile w klasie maturalnej w Azerbejdżanie z dodatkowych zajęć korzystało 92% uczniów, w Polsce 50%, to w Chorwacji 28%. Podobne badania przeprowadzone w innych krajach pokazały, że zdecydowanie w tej „dyscyplinie” przewodzą kraje azjatyckie (Japonia, Singapur, Korea Południowa), gdzie istnieją wieczorowe szkoły korepetycyjne, z których korzysta praktycznie każdy, na drugim końcu peletonu znajdują się kraje skandynawskie, gdzie ten problem nie istnieje.

Istnieją czy nie istnieją?

Na konferencji przedstawiciele oświaty i naukowcy mówili, że zjawisko korepetycji jest dotychczas nierozpoznane w naszym kraju i te działania są jedną z pierwszych prób zbadania tego problemu.

Jako przyczyny podawano wzrost aspiracji społecznych rodziców, jak i samych uczniów, uzupełnienie braków z poprzedniego etapu nauki, moda i przejaw presji środowiska, zaburzone kontakty między nauczycielem a uczniem (zbyt liczne klasy), uzupełnienie tego, czego nie uczy szkoła (zbyt niski poziom), zaniedbywanie obowiązków szkolnych przez uczniów i rodziców i próby nadrabiania tego przez dodatkowe lekcje. Uczniowie wskazywali najczęściej chęć dobrego przygotowania się do egzaminów, kłopoty w szkole, presja środowiska i własne aspiracje.

Ostatnia deska ratunku przed egzaminem

Według badań przeprowadzonych przez ISP i OBOP ponad 50% studentów I roku studiów pedagogicznych i prawniczych korzystało z korepetycji w czasie przygotowywania się do egzaminów. Ankietowani byli studenci z uniwersytetów w Warszawie i Białymstoku. Ponad 50% z nich oceniło, że dodatkowe zajęcia w klasie maturalnej bardzo pomogły im w uzyskaniu indeksu. Małe były różnice procentowe, jeśli chodzi o pochodzenie studentów (wieś, małe miasto, duże miasto). Większe rozbieżności pojawiły się na innych poziomach edukacji. Tutaj zdecydowanie „przodują” duże miasta.

Korepetycje szansą na przyszłość

Zjawisko korepetycji rośnie na kolejnych etapach nauczania. Czynnikiem, który także ma znaczenie, jest status społeczny rodziców (warunki ekonomiczne i poziom wykształcenia). Im jest on wyższy, tym większa jest liczba godzin pozalekcyjnych dziecka.

Korepetycje były od zawsze i nadal są obecne wszędzie tam, gdzie są szkoły. Jednocześnie przestały być domeną uczniów słabych. Rosnąca popularność prywatnych i dodatkowych lekcji wynika z faktu, że młodzi ludzie, chociaż w dużym stopniu, jeśli nie większym także ich rodzice, chcą zdobywać jak najlepsze wykształcenie, by swój potencjał edukacyjny jak najszybciej zamienić na wymierny wynik ekonomiczny.

Nielegalne nauczanie

Oprócz pozytywnych aspektów zjawiska korepetycji, takich jak zdobywanie przez uczniów dodatkowej wiedzy i umiejętności, istnieją też aspekty negatywne - korepetycje mogą wywierać niekorzystny wpływ na proces kształcenia w szkole. Gdy nauczyciel dowie się, że jego uczeń chodzi na korepetycje, może to odebrać jako własną porażkę. Pozostaje jeszcze jeden aspekt – wpływają one na segregację społeczną, nie wszyscy mogą sobie pozwolić na korzystanie z dodatkowych lekcji. Kwestią zupełnie karygodną jest udzielanie korepetycji uczniom przez ich własnych nauczycieli. Takie przypadki nadają się tylko do postępowania dyscyplinarnego, a mimo to istnieją.

Istnieje także aspekt finansowy – wpływy uzyskane w wyniku dodatkowych lekcji przez korepetytorów pozostają zazwyczaj poza kontrolą państwa i stanowią element szarej strefy gospodarki. Oblicza się, że są to kwoty liczone w miliardach złotych.

Pierwszy krok

Propozycjami, które miałyby ograniczyć to zjawisko, są prawny zakaz korepetycji, utworzenie kodeksu etyki nauczyciela (wzorem ma się stać kodeks lekarski), przedłużenie dnia szkolnego (świetlica), udzielanie pomocy przez starszych kolegów, konsultacje prowadzone przez własnych nauczycieli w ramach szkoły.

Problem jest niewątpliwie powszechny i bardzo skomplikowany. Nie można jednoznacznie określić, że korepetycje są negatywnym zjawiskiem, chociaż taki pogląd przeważał wśród uczestników spotkania. Konferencja nie odpowiedziała na wiele pytań, wątpliwości i ich nie rozwiązała, ale uczyniła pierwszy krok do szerokiej i merytorycznej dyskusji w środowisku edukacji. Miała za zadanie przełamać tabu, jakim są dodatkowe lekcje w gronie nauczycieli.

Opracował: Piotr Winnicki