Strona główna » Newsy » Czy nauczycielom należy się wynagrodzenie za strajk?

Czy nauczycielom należy się wynagrodzenie za strajk?

2008-05-30

Czy nauczycielom należy się wynagrodzenie za strajk?

Echo strajku nauczycieli z 27 maja to problem wynagrodzeń. Samorządowcy i dyrektorzy szkół zastanawiają się: płacić, czy nie za dzień strajku? Związkowcy apelują do dyrektorów szkół o niepotrącanie wynagrodzenia za strajk.

Zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych w okresie strajku, zorganizowanego zgodnie z przepisami ustawy, pracownik zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 1994 r. (sygn. akt I PZP 49/94, OSNP 1995/16/202) wypowiedział się, że nauczyciel, który otrzymuje wynagrodzenie „z góry" powinien liczyć się obowiązkiem zwrotu wynagrodzenia w sytuacji niewykonywania pracy, chyba że za określony czas z mocy przepisu szczególnego zachowuje do niego prawo.

Zdaniem Związku Nauczycielstwa Polskiego - organizatora ogólnopolskiego strajku - takim przepisem szczególnym mogą być porozumienia postrajkowe zawierane pomiędzy dyrektorami szkół i zakładowymi organizacjami związków zawodowych. W tej sprawie związkowcy zwrócili się niemal do wszystkich pracodawców. Wielu dyrektorów ma jednak wątpliwości, czy takie porozumienia są sankcjonowane przez prawo pracy.

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że nie. Wynika to z zapisów art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy, który stanowi, że przez prawo pracy rozumie się przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych o p a r t y c h n a u s t a w i e porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.

Innego zdania był jednak Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 6 lutego 2006 r. (sygn. akt III PK 114/05, OSNP 2007/1-2/2 i OSP 2007/7-8/94) wyraził pogląd, że porozumienie zbiorowe partnerów społecznych określające prawa i obowiązki stron stosunku pracy, także zawarte bez „oparcia na ustawie", jest źródłem prawa pracy . W uzasadnieniu podkreślono, że dla oceny skutków porozumienia zbiorowego w odniesieniu do indywidualnego prawa pracy zasadnicze znaczenie mają art. 20 i art. 59 ust. 2 Konstytucji.

Przepis art. 20 Konstytucji stanowi, między innymi, że solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju Rzeczypospolitej Polskiej. Natomiast według art. 59 ust. 2 związki zawodowe oraz pracodawcy i ich organizacje mają prawo do rokowań, w szczególności w celu rozwiązywania sporów zbiorowych, oraz do zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień. Wynika to także z zasady wolności działania związków zawodowych (art. 12 Konstytucji).

Dopuszczalność zawierania przez partnerów społecznych porozumień wywołujących skutki tylko między nimi, czyli w płaszczyźnie zbiorowego prawa pracy, nie była i nie jest kwestionowana. Natomiast z analizy systemowej ustawodawstwa pracy regulującego kwestię zawierania porozumień i wydawania aktów prawa zakładowego należy m. in. wskazać ustawę o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, która przewiduje możliwość zawierania przez partnerów społecznych porozumienia po rokowaniach (art. 9) i po mediacji (art. 14). I chociaż ustawa ta nie wspomina o porozumieniu postrajkowym to „trafnie przyjmuje się, że skoro porozumienia z art. 9 i art. 14 Kodeksu pracy są źródłami prawa pracy, to należy do nich zaliczyć również porozumienie postrajkowe, zwłaszcza że także ono ma umocowanie w art. 59 ust. 2 Konstytucji".

Zdaniem SN odmowa uznania za źródło prawa pracy porozumienia zbiorowego partnerów społecznych tylko dlatego, że nie ma ono szczegółowego upoważnienia ustawowego oznaczałoby przyjęcie - wbrew art. 8 ust. 1 Konstytucji - prymatu ustawy nad Konstytucją.

Wydaje się więc, że dyrektorzy placówek oświatowych mogą zawierać porozumienia postrajkowe, które zgodnie z powyższym wyrokiem mają rangę prawa pracy.

Mirosław Obrębski Źródło: Serwis Samorządowy PAP