Strona główna » Newsy » Debata o przyszłości UE - artykuł prof. Wittbrodta

Debata o przyszłości UE - artykuł prof. Wittbrodta

2003-02-13

Debata o przyszłości UE - artykuł prof. Wittbrodta

Publikujemy artykuł prof. Edmunda Wittbrodta, Senatora RP, Członka Konwentu Europejskiego.

Ty także możesz przyłączyć się do debaty o przyszłości UE. Kliknij TUTAJ!

DEBATA O PRZYSZŁOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ W KONWENCIE EUROPEJSKIM
Warszawa, luty 2003

WPROWADZENIE
Potrzeba zmian w Unii Europejskiej (UE) jest oczywista. Wyartykułowano ją szczegółowo w Deklaracji z Laeken (grudzień 2001). Uzasadnia ją przede wszystkim: znaczące (historyczne) rozszerzenie Unii, nowe wyzwania stojące przed społeczeństwami (globalizacja, wspólne problemy, np.: ekologia, migracja, przestępczość zorganizowana), a także potrzeba lepszego spełniania oczekiwań obywateli Unii (np.: szeroko pojęte bezpieczeństwo, bezrobocie). Konwent Europejski, powołany na podstawie Deklaracji z Laeken, ma odpowiedzieć na ponad 60 pytań w niej sformułowanych, a przede wszystkim ma przedstawić konkretne propozycje do zaakceptowania przez Konferencję Międzyrządową (planowaną na jesień 2003 roku). Główne problemy, to:
- zwiększenie legitymizacji demokratycznej Unii,
- bardziej czytelny i jednoznaczny podział kompetencji,
- zwiększenie roli parlamentów narodowych,
- wprowadzenie uproszczeń legislacyjnych i jednolitego traktatu konstytucyjnego, a także odniesienie się do Karty Praw Podstawowych (KPP).

Konwent składa się z 105 członków. Są nimi przewodniczący (Valery Giscard d' Estaing) i 2 jego zastępcy (Giuliano Amato i Jean Luc Dehaene) oraz 102 przedstawicieli parlamentów i rządów państw członkowskich (obecnej 15-ki) i kandydujących (13). Przedstawiciele parlamentów i rządów mają swoich zastępców. Państwo członkowskie i kandydujące reprezentowane jest przez 3 przedstawicieli (2 parlamentarzystów oraz przedstawiciel rządu). W skład Konwentu wchodzi również 16 przedstawicieli Parlamentu Europejskiego (PE) oraz 2 przedstawicieli Komisji Europejskiej (KE), a swoich obserwatorów mają: Komitet Regionów (6), Komitet Ekonomiczny i Społeczny (3), Europejscy Partnerzy Społeczni (3) oraz Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich. Polska reprezentowana jest w Konwencie przez przedstawicieli: senatu - prof. Edmund Wittbrodt (zastępca - prof. Genowefa Grabowska), sejmu - poseł Józef Oleksy (zastępca - pos. Marta Fogler) oraz rządu - minister Danuta Hübner (zastępca - prof. Janusz Trzciński).

DEBATA O PRZYSZŁOŚCI UNII
1. Początek debaty
Konwent rozpoczął pracę w lutym 2002 roku. Pierwsza faza jego pracy trwała do października ubiegłego roku. Była to tzw. faza słuchania, o charakterze refleksyjnym. Członkowie Konwentu przedstawiali swoje wizje dotyczące: misji i kompetencji Unii, oczekiwań obywateli, instrumentów, roli parlamentów narodowych i PE, społeczeństwa obywatelskiego, sprawiedliwości i bezpieczeństwa wewnętrznego, wymiaru zewnętrznego Unii w zakresie ekonomicznym, bezpieczeństwa i obrony.

Obradom towarzyszyła też bieżąca analiza Eurobarometru, miało miejsce spotkanie z przedstawicielami 107 organizacji pozarządowych, odbył się Konwent Młodych, a także rolny i kobiet. Do Konwentu wpłynęło wiele postulatów i opinii od osób prywatnych. Wszystkie dokumenty Konwentu są publikowane w Internecie (http://european-convention.eu.int) oraz możliwy jest aktywny udział w debacie europejskiej (http://europa.eu.int/futurum/forum/Public). W Polsce informacje oraz opinie w sprawie przyszłości UE znajdują się na stronie internetowej MSZ (http://www.futurum.gov.pl).

W debacie zdecydowana większość członków Konwentu podkreślała, że: Unia to nie tylko przestrzeń gospodarcza, ale przede wszystkim przestrzeń, w której obowiązuje system wspólnie uznawanych wartości; proponowane zmiany powinny w pełni wykorzystywać dotychczasowy dorobek pięćdziesięcioletniego i skutecznego funkcjonowania Unii; niezwykle istotne jest przestrzeganie podstawowych zasad: solidarności, subsydiarności, proporcjonalności i spójności; konieczne jest zwiększenie legitymizacji demokratycznej, w tym roli parlamentów narodowych; potrzebne jest zwiększenie skuteczności i efektywności działania Unii, szczególnie w obszarze II i III filaru; konieczne jest przyjęcie jednolitego traktatu konstytucyjnego.

W tym okresie opracowanych zostało 8 różnych propozycji całościowych tekstów traktatowych (autorstwa: Grupa Robocza II, na podstawie rezolucji Parlamentu Europejskiego - Paciotti Progetto di Costituzione dell'Unione europea; Dehousse i Conssens - Constitution of the European Union; Duff A Model Constitution for a Federal Union of Europe; Badinter - Une Constitution Europeenne; EPP - Constitution of the European Union; Komisja Europejska - For the European Union: Peace, Freedom, Solidarity; Dashwood Draft constitutional Treaty of the European Union; Lopez Garido, Borrell i Carnero Una Constitución europea para la paz, la solidaridad y los derechos humanos).

Ze względu na ogólny charakter dyskusji plenarnych powołanych zostało najpierw 6 grup roboczych (I. Subsydiarność, II. Inkorporacja Karty Praw Podstawowych / akcesja do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, III. Osobowość prawna, IV. Rola Parlamentów Narodowych, V. Kompetencje uzupełniające, VI. Współpraca gospodarcza i ekonomiczna), a następnie kolejne 4 grupy (VII. Działalność zewnętrzna Unii, VIII. Obrona, IX. Uproszczenie procedur i instrumentów, X. Wolność, Bezpieczeństwo i Sprawiedliwość), zaś w grudniu - jedenasta (XI. Europa społeczna).

2. Wstępny projekt Traktatu Konstytucyjnego
Obecnie trwa druga faza prac Konwentu, bardziej skonkretyzowana. Rozpoczęło ją przedstawienie przez przewodniczącego Giscarda d'Estainga, w październiku 2002 roku Wstępnego Projektu Traktatu Konstytucyjnego. Stanowi on pewnego rodzaju szkielet zawierający tytuły przyszłych artykułów. Jego wypełnienie nastąpi na podstawie wyników prac grup roboczych. Przedstawiony projekt:
- określa cele i kierunki dalszej pracy Konwentu;
- sygnalizuje możliwy sposób uporządkowania istniejących traktatów w sposób przejrzysty;
- zawiera punkty, co do których osiągnięty został konsensus;
- zawiera ważne sugestie reform, które wychodzą poza obowiązujące regulacje traktatowe;
- pozostawia swobodę, pomimo stosunkowo szczegółowej struktury, decyzji w odniesieniu do szczególnie trudnych zagadnień.

Dotychczasowe ustalenia i kierunki dalszej pracy Konwentu
Zdecydowana większość opowiada się za przyjęciem Konstytucji. Prezydent d'Estaing podkreślił też konstytucyjny charakter przygotowywanego dokumentu przez odniesienie w projekcie do "traktatu konstytucyjnego". Powstanie najprawdopodobniej tekst o charakterze konstytucyjnym, zawierający 414 artykułów z obecnych traktatów. Z analizy przeprowadzonej przez Prezydium Konwentu wynika, że 205 artykułów pozostanie w większości niezmieniona i przejęta z istniejących obecnie traktatów, 136 artykułów może być zmodyfikowanych i 73 artykuły mogą zostać zasadniczo zmienione.

Zasugerowany pierwotnie podział tekstu konstytucyjnego na dwie zasadnicze części (konstytucyjna i zawierająca prawa unijne i ich zastosowanie), uzupełniono o część trzecią, obejmującą postanowienia ogólne i końcowe. Dodanie tej części uzasadniono potrzebą wyjaśnienia obywatelom jakie w Unii obowiązują wartości oraz jakie są jej cele i podstawowe prawa. Ponadto zamieszczono opis powiązań pomiędzy obywatelstwem Unii i Kartą Praw Podstawowych UE, co ma uzmysłowić wartość zjednoczenia Europy. W opisie przedstawiona też została sugestia, by Karta Praw Podstawowych została inkorporowana w całości do tekstu przyszłej Konstytucji.

Kwestie, co do których osiągnięte zostało porozumienie
Poza zamieszczonymi różnymi sugestiami inkorporacji Karty Praw Podstawowych do Konstytucji, w projekcie zamieszczono postanowienie nadające Unii osobowość prawną. Jednolita osobowość prawna stanowi niezbędny warunek, co podziela większość w Konwencie.

Dyskusja w sprawie kompetencji Unii wywołała znacznie więcej kontrowersji. Podział na kompetencje wyłączne i wspólne, jak również działania wspierające, obecnie włączone do projektu, może ukierunkować dalsze dyskusje.

W sprawie monitorowania zasady subsydiarności, bezpośrednie odniesienie znajduje się propozycji wprowadzenia tzw. "systemu wczesnego ostrzegania" ("early warning system"). W ten sposób osiągnięty został kompromis, stanowiący balans pomiędzy prawnym i politycznym mechanizmem nadzoru, który jednak nie komplikuje systemu podejmowania decyzji, np. poprzez wprowadzenie dodatkowego ciała, złożonego z członków parlamentów narodowych.

Dodatkowym uzgodnieniem jest konieczność zwiększenia przejrzystości debaty legislacyjnej w UE. Debata legislacyjna w Parlamencie Europejskim i Radzie powinna mieć charakter publiczny.

Propozycje nowych rozwiązań
Nazwa Unii. Prezydent d'Estaing podkreślał, że jest czas pomyśleć o nowej nazwie organizacji. Zarówno rzeczownik jak i przymiotnik w nazwie może mieć podstawowe znaczenie dla obywateli Unii. Z tego powodu w projekcie konstytucji wymienia się opcje: "Unia Stanów Zjednoczonych Europy", "Wspólnota Europejska" lub "Zjednoczona Europa". Podczas debaty uznano jednak, że nie powinna zostać pominięta obecna nazwa "Unia Europejska", która związana jest z powstaniem Unii i identyfikowana z EU 15.

Prezydencja Rady Europejskiej
Podczas prezentacji prezydent Giscard d'Estaing poddał pod dyskusję ideę zastąpienia dotychczasowego rotacyjnego systemu Prezydencji instytucją Prezydenta Rady Europejskiej, który byłby wybrany na określony czas, pod warunkiem jednoczesnej akceptacji przez Komisję i Parlament Europejski. Tak wybrany Prezydent Rady Europejskiej mógłby odgrywać ważną politycznie i przywódczą rolę w dziedzinie polityki zewnętrznej i bezpieczeństwa.

Kongres Narodów Europy.
Ideę Kongresu zaproponował prezydent Giscard d'Estaing dopiero w ostatnim okresie. Debata nad nią wydaje się zdeterminowana dotychczasową opinią Konwentu: "żadnych nowych instytucji!" Powołanie nowego ciała bez określonych kompetencji byłoby sprzeczne z zasadą przejrzystości struktury UE. Podobne są końcowe rekomendacje drugiej grupy roboczej, stwierdzające że udział przedstawicieli parlamentów narodowych w takim Kongresie będzie postrzegany jako dublowanie kompetencji.

Finanse Unii
Unia powinna być w pełni finansowana z własnych źródeł (art. 38-40). Jednak dotychczasowe opinie w Konwencie mocno się różnią w tej sprawie. W tej kwestii potrzeba wielu kolejnych dyskusji, chociażby dla określenia czy te własne źródła mogą mieć postać podatku Unii Europejskiej.

Działania Unii na świecie
Problemem, przed którym stoi Konwent jest kwestia powstania wspólnej reprezentacji zewnętrznej Unii poprzez ustanowienie np. własnej służby dyplomatycznej. W okresie przejściowym mogłaby ona uzupełniać narodowe misje UE, a następnie je zastąpić. Ten punkt był dyskutowany w Konwencie, jednak osiągnięcie porozumienia okazało się niemożliwe. W tym kontekście na przypomnienie zasługuje uwaga zgłoszona przez Petera Haina, przedstawiciela rządu Brytyjskiego w Konwencie: "Nie potrzebujemy wspólnej reprezentacji - potrzebujemy wspólnej polityki". Jednakże trzeba podkreślić, że wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa może być efektywna, jeżeli ma swoje odzwierciedlenie w strukturach organizacyjnych, np. w postaci wspólnej reprezentacji w organizacjach międzynarodowych.

Unia i jej bezpośrednie otoczenie
Proponuje się, aby uprzywilejować relację między Unią i państwami z nią bezpośrednio sąsiadującymi. Jest to novum, które bezsprzecznie wymaga dalszych dyskusji. Trzeba mieć na uwadze, by nie doprowadzić do wprowadzenia nowych linii podziału pomiędzy rozszerzoną Unią a jej bliższymi i dalszymi sąsiadami.

Wycofanie się z Unii
Możliwość dobrowolnego wystąpienia państwa z UE wydaje się być niezbędna w Unii złożonej z 25 (i więcej) państw członkowskich. Chociaż praktycznie możliwość wystąpienia istnieje już obecnie, jednakże nie ma explicite takiego artykułu w traktatach. Trzeba jednak pamiętać, że taki artykuł może być również negatywnie wykorzystywany przez poszczególne państwa członkowskie, np. ze względu na ich politykę wewnętrzną. Włączenie takiego zapisu powinno być więc bardzo ostrożne.

Ogólnie można stwierdzić, że obraz wyłaniający się z przedstawionego Wstępnego Traktatu Konstytucyjnego pozwala wyrażać nadzieję na zadawalający rezultat końcowy. Na podkreślenie zasługują propozycje:
- suwerenem będą zarówno państwa, jak i obywatele;
- podwójne obywatelstwo (państwowe i unijne);
- osobowość prawna Unii Europejskiej;
- rezygnacja z filarów (regulacje poprzez odpowiedni podział kompetencji);
- możliwość "wyjścia" z Unii Europejskiej.

Natomiast pewne wątpliwości budzą:
- brak formalnego odniesienia do KPP, o której bardzo wiele mówiło się w Konwencie;
- propozycja stanowi krok do przodu, ale niewielki (pozostałe są dużo bardziej zaawansowane) - jednak wiele zależy od wypełnienia szkieletu rozwiązaniami szczegółowymi;
- zaproponowano powołanie nowego ciała "Kongresu Narodów Europy", o którym w ogóle nie dyskutowano w Konwencie;
- nie wspomniano ani słowem o zasadzie "solidarności".

3. Rekomendacje grup roboczych
Propozycje zawarte we Wstępnym Projekcie Traktatu Konstytucyjnego są często różne od rekomendacji końcowych poszczególnych grup roboczych, stąd też ważne jest ich uważne prześledzenie.

Grupa Robocza I ("Subsydiarność", przewodniczacy Mendez de Vigo) uważa, że najskuteczniejszą formą kontroli prawodawstwa unijnego jest forma "ex ante" na szczeblu parlamentów narodowych, ponieważ wdrażanie zasady subsydiarności jest przede wszystkim kwestią polityczną (tzw. "early warning system"). Dodatkowa kontrola "ex post" powinna mieć charakter sądowniczy - należy w tym przypadku zwiększyć uprawnienia Trybunału Sprawiedliwości. Grupa jest tez za zwiększeniem wdrażania zasady subsydiarności na szczeblu instytucjonalnym (PE, KE i RE) już we wstępnym etapie legislacji.

Grupa Robocza II ("Inkorporacja Karty Praw Podstawowych / akcesja do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka", przewodniczący Antonio Vitorino) uważa, iż obie te decyzje są sprawą polityczną i powinny być zadecydowane na forum Konwentu. Grupa jest za tym, by KPP była dokumentem prawnie wiążącym i otrzymała status konstytucyjny. Jest przeciwna jakimkolwiek zmianom KPP przez Konwent. Uważa, iż inkorporacja KPP nie wpłynie na zmianę alokacji kompetencji pomiędzy UE a państwami członkowskimi (KPP jest zgodna z zasadą subsydiarności). Grupa nie widzi też sprzeczności pomiędzy prawami obywatelskimi zawartymi w traktatach (oraz Europejskiej Konwencji Praw Człowieka) a KPP, a co więcej uważa, że KPP uzupełnia te prawa i jest zgodna z tradycjami konstytucyjnymi państw członkowskich. Grupa jest za utrzymaniem preambuły w KPP w formie obecnej, która może być preambułą traktatu konstytucyjnego. Grupa jest za przystśpieniem UE do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (w przyszłym traktacie powinien znaleźć się zapis umożliwiający akcesję).

Grupa Robocza III ("Osobowość prawna", przewodniczący Giuliano Amato) jest za stworzeniem jednej osobowo?ci prawnej UE. Zastąpiłaby ona osobowości prawne wspólnot europejskich. Zwiększy to przejrzystość UE oraz ułatwi kontakty UE z krajami trzecimi (rozważana jest również opcja, by wspólnoty nie utraciły swojej osobowości prawnej). Grupa uważa za anachroniczne utrzymywanie dotychczasowej struktury filarowej UE i jest za połączeniem traktatów konstytucyjnych UE. Optuje za podziałem traktatu konstytucyjnego na dwie części: pierwszą zawierającą traktat podstawowy (podstawowe zasady konstytucyjne) oraz część drugą, która skodyfikuje i zreorganizuje prawa zawarte w Traktacie o Wspólnocie Europejskiej (TWE) i Traktacie o Unii Europejskiej (TUE). Grupa postuluje, by w polityce zagranicznej UE mówiła możliwie jednym głosem. Jest za wprowadzeniem prewencyjnym kontroli prawa UE przez Trybunał. Jest też za zwiększeniem roli PE w zagranicznej polityce handlowej Unii.

Grupa Robocza IV ("Rola Parlamentów Narodowych", przewodnicząca Gisela Stuart) uważa, że rolą parlamentów narodowych jest zwiększenie legitymizacji UE i przybliżenie jej obywatelom. W tej sprawie traktat konstytucyjny powinien zawierać wyraźny odnośnik dotyczący roli parlamentów narodowych. Parlamenty narodowe powinny wpływać na RE poprzez rządy narodowe. Grupa jest za polityką "otwartych drzwi" w Radzie (posiedzenia zamknięte tylko w wyjątkowych sytuacjach), a zapisy obrad Rady powinny w ciągu 10 dni zostać przekazane PE oraz parlamentom narodowym. Analogiczna sytuacja dotyczyć KE. Grupa jest za reformą COSAC. Powinno się przestrzegać terminu 6 tygodni na zbadanie prawa europejskiego przez parlamenty narodowe. Parlamenty narodowe powinny czuwać nad stosowaniem zasady subsydiarności, a także uczestniczyć w jak najwcześniejszej fazie legislacji UE. Grupa jest za zwiększeniem kontaktów pomiędzy PE i parlamentami narodowymi. Jest za stworzeniem "tygodnia europejskiego", podczas którego parlamenty narodowe mogłyby debatować na temat polityki UE.

Grupa Robocza V ("Kompetencje uzupełniające", przewodniczący Henning Christophersen) jest za zmianą terminu "kompetencje komplementarne" na "środki wspomagające" ("supporting measures"). Obecnie stosowany termin wydaje się być niezrozumiały, a często nawet mylący dla przeciętnego obywatela UE, a także nie oddaje charakteru relacji między UE a państwami członkowskimi w tym zakresie. Konieczne jest stworzenie w traktacie konstytucyjnym osobnego tytułu "środki wspomagające". Podział kompetencji zawarty w traktacie powinien być krótki, zwięzły, jasny i łatwo przyswajalny. Grupa jest za jasną definicją i podziałem "kompetencji wyłącznych" UE oraz "środków wspomagających". "środki wspomagające" powinny obejmować: zatrudnienie, edukację i szkolenie zawodowe, kulturę, zdrowie publiczne, sieci trans-europejskie, przemysł oraz badania i rozwój. Grupa jest za wyraźnym zapisem w traktacie mówiącym o tym, że wszystkie prawa nie oddane wspólnocie pozostają domeną narodową, a także za utrzymaniem jednomyślności przy głosowaniu z zastosowaniem art. 308 TWE.

Grupa Robocza VI ("Współpraca gospodarcza i ekonomiczna", przewodniczący Klaus Hänsch) uważa, że cele ekonomiczne i socjalne powinny być zawarte w przyszłym traktacie konstytucyjnym. Jest za utrzymaniem prymatu wspólnoty w zakresie Wspólnej Polityki Monetarnej, a prymatu państw narodowych w zakresie polityki gospodarczej. Cele, statut i mandat Europejskiego Banku Centralnego powinny pozostać niezmienione. Koordynacja pomiędzy narodowymi politykami gospodarczymi powinna być zwiększona. Grupa jest za utrzymaniem kompetencji UE w zakresie polityki fiskalnej.

Grupa Robocza VII ("Działalność zewnętrzna Unii", przewodniczący Jean Luc Dehaene) jest za stworzeniem odrębnego rozdziału w konstytucji poświęconego polityce zagranicznej. Grupa ustaliła zasady i cele działalności zagranicznej UE. Uważa, że powinna istnieć symetria w zasadach głosowania w sprawach wewnętrznych i zewnętrznych (wzrost roli kwalifikowanej większości głosów - QMV). Grupa jest za stworzeniem jednego Europejskiego Reprezentanta Zagranicznego, który kierowałby obydwiema instytucjami odpowiedzialnymi za politykę zagraniczną. Uzyskiwałby mandat od RE i byłby członkiem KE (a nawet jej wiceprzewodniczącym). Zastąpiłby obecną "trojkę". Jest za powołaniem Rady ds. Działalności Zagranicznej oraz Europejskiej Akademii Dyplomatycznej. Jest za wprowadzeniem nowego instrumentu "wspólne inicjatywy" (przedstawiane przez Europejskiego Reprezentanta Zagranicznego i Komisję). Grupa jest za wprowadzeniem QMV we wszystkich aspektach dotyczących polityki handlowej, w tym usług i własności intelektualnej. Jest za włączeniem Europejskiego Funduszu Rozwoju do budżetu europejskiego. Budżet Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa powinien być wystarczający do prowadzenia polityki w przypadku nieprzewidzianego kryzysu.

Grupa Robocza VIII ("Obrona", przewodniczący Michel Barnier) uważa, że polityka obronna powinna zwiększyć wiarygodność UE. Jest za nowelizacją zadań petersberskich, w szczególności wobec stabilizacji post-konfliktowej, prewencji konfliktów, doradztwa i wsparcia militarnego (wsparcie sił lokalnych w pacyfikacji niepokojów, budowanie i utrzymywanie zaufania, wsparcie w rozwoju demokratycznie odpowiedzialnych sił zbrojnych) oraz wspólnych operacji rozbrojeniowych. Zarządzanie kryzysowe powinno być oparte na dwóch zasadach: efektywności i koherencji. Grupa jest za wzmocnieniem roli Wysokiego Reprezentanta. Powinien on mieć prawo inicjatywy w sprawach związanych z zarządzaniem kryzysowym (za zgodą Rady) i powinien za te decyzje być odpowiedzialny. Jest za ułatwieniem i zwiększeniem elastyczności w podejmowaniu decyzji i w działaniu, w szczególności wobec rozszerzenia UE. Grupa jest za przejściem od zasady jednomyślności do zasady zgody. Jest za zwiększeniem solidarności wobec wyzwania, jakim jest terroryzm. Wspólna klauzula bezpieczeństwa powinna być otwarta dla wszystkich członków. Powinna powstać Europejska Agencja ds. Uzbrojenia i Badań Strategicznych (dla harmonizacji wymagań operacyjnych oraz wsparcia rozwoju technologii obronnych, w tym kosmicznych). Grupa proponuje stworzenie Rady Ministrów Obrony.

Grupa Robocza IX ("Uproszczenie procedur i instrumentów", przewodniczący Giuliano Amato) stwierdza, że obecnie istnieje 15 różnych instrumentów prawnych. Część z nich, pomimo różnych nazw, działa bardzo podobnie. Grupa uważa, że liczba ta powinna ulec redukcji, by zwiększyć przejrzystość i sprawność działania UE. Grupa proponuje następujące instrumenty prawne: Instrumenty wiążące (Regulacje - akty do stosowania generalnego, wiążące całkowicie i bezpośrednio wszystkie państwa członkowskie, których definicja byłaby oparta na obecnym art. 249 TWE; Dyrektywy - akty wiążące co do osiągniętego rezultatu; państwa członkowskie wybierałyby jednak drogę w jaki te cele będą chciały osiągnąć, a ich definicja byłaby oparta na obecnym art. 249 TWE; Decyzje - akt wiążący, może, lecz nie musi być adresowany do specyficznego podmiotu, a ich definicja byłaby oparta na obecnym art. 249 TWE, przy czym nie jest to akt legislacyjny); Instrumenty niewiążące (Rekomendacje - akt bez mocy wiążącej, a ich definicja byłaby oparta na obecnym art. 249 TWE; opinie - ich definicja byłaby oparta na obecnym art. 249 TWE). Grupa uważa, że w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa powinno się zastąpić trzy obecne instrumenty poprzez jeden - "decyzje". Jest za wprowadzeniem nowego rodzaju instrumentów prawnych - "aktów delegowanych". Jest za uproszczeniem procedur legislacyjnych (Kodecyzja - grupa postuluje zwiększenie roli QMV, zwiększenie elastyczności kompozycji składu Komitetu Koncyliacyjnego, zastanawia się nad zmianą nazwy na "procedura legislacyjna"; Kooperacja - grupa jest za jej zniesieniem i zamianą na procedurę kodecyzji lub konsultacji; Zgoda - grupa uważa, że procedura zgody powinna być ograniczona do ratyfikacji umów międzynarodowych, gdy wprowadzenie ich w życie będzie miało reperkusje na legislację wewnątrzpaństwową; Prosta opinia - powinna ulec zmianie; Procedura budżetowa - grupa uważa, że życie wykazało, iż artykuły TWE dotyczące budżetu okazały się martwą literą prawa). Grupa jest za zniesieniem podziału na wydatki obowiązkowe i nieobowiązkowe, a także za stworzeniem odrębnego artykułu w traktacie konstytucyjnym poświęconemu procedurze budżetowej.

Grupa Robocza X ("Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość", przewodniczący John Bruton) w najistotniejszych sprawach wypowiedziała się następująco. Polityka azylowa, dotycząca uchodźców i osób wydalanych: grupa jest za wprowadzeniem w życie postanowień konferencji w Tampere w 1999 r. (poszła ona dalej niż Traktat Amsterdamski). Grupa jest za wprowadzeniem QMV w tym zakresie, zmianą art. 63 par. l i 2 TWE oraz wprowadzeniem zasady solidarności w zakresie tych polityk. Polityka imigracyjna: grupa jest za włączeniem tej polityki do traktatu konstytucyjnego a równocześnie jest przeciwna jakimkolwiek większym zmianom w zakresie tej polityki (postuluje jedynie zwiększenie roli QMV i kodecyzji). Polityka wizowa: grupa jest za wprowadzeniem QMV i kodecyzji w tej kwestii. Zintegrowany system zarządzania granicą: grupa uważa, że ochrona granic zewnętrznych powinna być oparta na solidarności (również finansowej). Współpraca w zakresie spraw dotyczących prawa cywilnego: grupa jest za oddzieleniem tych spraw od polityki azylowej i apeluje o wzajemne uznawania wyroków sądowych. Grupa jest za wprowadzeniem QMV we wszystkich aspektach tych polityk, z wyjątkiem prawa rodzinnego. Reforma instrumentów prawnych: grupa jest za zmianą decyzji ramowych, decyzji i wspólnych pozycji na odpowiednio regulacje, dyrektywy i decyzje lub ich odpowiedniki. Grupa jest za likwidacją konwencji.

Obecnie finalizowane są dyskusje w Grupie Roboczej XI ("Europa społeczna", przewodniczący Georges Katiforis). Grupa ta powinna przedstawi raport na sesji Konwentu w lutym 2003 roku.

Dalsze prace Konwentu będą zorientowane na redakcję całościowego tekstu projektu Traktatu Konstytucyjnego. Sesja styczniowa poświęcona była kwestiom instytucjonalnym w rozszerzonej Unii. Równolegle Prezydium pracuje nad redakcją konkretnych artykułów, które będą mogły wypełnić treścią szkielet traktatu. Zakłada się, że dyskusja nad całością tekstu powinna być możliwa już w maju. Jeżeli propozycje poszczególnych artykułów przedstawione przez Prezydium zyskają możliwie szeroki konsensus wśród członków Konwentu, dopuszcza się wówczas jedynie możliwość ewentualnego uzupełnienia na podstawie kilku pisemnych poprawek. Jeżeli jednak pojawią się kwestie sporne, to przewiduje się powołanie dodatkowych "kół dyskusyjnych" (cercles de discussion). Decyzje końcowe podejmowane będą w trzeciej fazie prac Konwentu, do czerwca 2003 roku.

ZAKOŃCZENIE
Polska po raz pierwszy ma możliwość aktywnego uczestnictwa w pracach Unii Europejskiej na równi ze wszystkimi państwami członkowskimi. Jest to bardzo istotne, ponieważ to od prac Konwentu zależeć będzie kształt przyszłej Konstytucji UE - naczelnego aktu prawnego organizacji międzynarodowej, do której Polska chce wstąpić. Polscy reprezentanci w Konwencie, zarówno poprzez pracę w grupach roboczych, jak i poprzez udział w debacie na forum Konwentu, mają wpływ na kształt przyszłej Konstytucji - Konstytucji, która będzie również częścią polskiego systemu prawa.