Strona główna » Newsy » Międzynarodowa Ocena Uczniów

Międzynarodowa Ocena Uczniów

2003-03-05

Międzynarodowa Ocena Uczniów

28 lutego w siedzibie Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu odbyła się konferencja poświecona rozpoczęciu II cyklu badań w ramach koordynowanego przez OECD Programu Międzynarodowej Oceny Uczniów (Programme for International Student Assessment - PISA).

W konferencji uczestniczyli: przedstawiciele kuratorów oświaty, centralnej i okręgowych komisji egzaminacyjnych, centralnych placówek doskonalenia nauczycieli oraz placówek doskonalenia nauczycieli wskazanych przez urzędy marszałkowskie, Zarządu Głównego Związku Nauczycielstwa Polskiego, Sekcji Oświaty i Wychowania Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność", Instytutu Spraw Publicznych, Instytutu Badań Edukacyjnych, a także mała reprezentacja dyrektorów gimnazjów (badanie PISA dotyczy głównie uczniów ostatnich klas gimnazjów) oraz dziennikarze.

Tematy konferencji prezentowali członkowie zespołu realizującego program PISA w Polsce: prof. Ireneusz Białecki (Uniwersytet Warszawski, konsulat merytoryczny programu), dr Michał Federowicz (Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Narodowy Koordynator Programu), dr Jacek Haman (Uniwersytet Warszawski, odpowiedzialny za dobór próby szkół i uczniów), mgr Agnieszka Sułowska (matematyk, członek zespołu adaptacji narzędzi badawczych) prof. Paweł Sztabiński (Instytut Filozofii i Socjologii PAN, odpowiedzialny za metodologiczną stronę badań) oraz prof. Zbigniew Marciniak (Uniwersytet Warszawski, członek grupy ekspertów OECD ds. testów z matematyki, która będzie główną dziedziną badań II cyklu programu PISA).

Konferencję otworzył Podsekretarz Stanu w MENiS - Pan Tadeusz Sławecki. Przedstawił on cel konferencji, jakim było zapoznanie z charakterem i rolą programu OECD/PISA w przededniu rozpoczęcia II cyklu badań. Konferencja organizowana w końcu lutego jest związana z kalendarzem realizacji programu PISA w Polsce. Od 3 marca br. rozpoczyna się okres przeprowadzania testów na statystycznej próbce około 4,5 tys. uczniów urodzonych w 1987 r. (15-latków) ze 170 szkół. Dla powodzenia tych badań zasadnicze znaczenie ma zrozumienie ich znaczenia w Polsce i na forum międzynarodowym. Dostarczenie istotnych informacji o programie, w tym właśnie momencie, sprzyjać może metodologicznie poprawnej realizacji badań, jako badań dobrowolnych, na udział w których zgodę muszą wyrazić nie tylko uczniowie, ale także ich rodzice. Ponadto jest to okazja do integrowania środowisk bezpośrednio zainteresowanych badaniami jakości edukacji.
Program konferencji podzielony był na dwie główne części - metodologiczną oraz przedstawiającą znaczenie efektów badań PISA w polityce edukacyjnej państw OECD i polityce Unii Europejskiej.

Krótką prezentację historii tworzenia programu oraz jego długofalowych założeń przedstawił dr M.Federowicz. PISA nie sprowadza się jedynie do kolejnych badań naukowych. Jest to w istocie część szerszego zamierzenia OECD dotyczącego nawiązania dialogu międzynarodowego na temat przyszłości systemów edukacyjnych. Jego podstawą jest tworzenie nowego standardu uczenia i oceniania uczniów tworzonego na podstawie koncepcji Lifelong Learning (uczenia się przez całe życie). Koncepcja ta odnosi się do potrzeby stałego przygotowywania się do wyzwań życia w społeczeństwie i gospodarce opartej na wiedzy, które nie zaczyna się od ukończenia obowiązkowej fazy kształcenia, ale - w sferze edukacji nieformalnej - trwa od najmłodszych lat i kontynuowane jest także w fazie kształcenia obowiązkowego.

PISA w związku z tym nie bada stopnia przyswojenia treści obowiązkowych programów nauczania, ale stopień przygotowania do życia na progu kończenia edukacji obowiązkowej (w większości krajów OECD ukończenie 15 lat zbliża ucznia do końca obowiązkowej fazy nauki). Standard ten tworzą na zamówienie OECD jedne z najbardziej znanych ośrodków badań edukacyjnych na świecie - ACER z Australii, CITO Groep z Holandii, Westat i ETS ze Stanów Zjednoczonych, SPE z Belgii i NIER z Japonii.

Następnie dr M. Federowicz przedstawił pokrótce rygoryzm naukowy badań PISA dotrzymywany na każdym etapie - poczynając od przygotowań do badań próbnych, a kończąc na opracowywaniu wyników testów i ich upowszechnianiu. Podkreślił też trwałość programu, który nie sprowadza się do badań jednokrotnych, ale jest dalekosiężnym zamierzeniem badań cyklicznych, prowadzonych co 3 lata w większości rozwiniętych krajów na świecie. Badania te zaczęły się w roku 2000 (I cykl). Każde badanie odnosi się do trzech głównych dziedzin: zdolności czytania (rozumienia i posługiwania się przekazem tekstowym - reading literacy), zdolności matematyczno-logicznych (mathematical literacy) oraz orientacji i zdolności naukowych (scientific literacy). W każdym cyklu jedna z dziedzin podlega głębszej diagnozie i analizie. W cyklu PISA 2000 główną dziedziną badania były zdolności czytania tekstów. W PISA 2003 będą to zdolności matematyczno-logiczne, a w PISA 2006 - zdolności naukowe. Nie wyznacza się przy tym końca tego programu - zakłada się jedynie możliwość rekonstrukcji badań po ukończeniu każdorazowo 3 cykli badań (w okresach 9-letnich).

Temat wiodący konferencji - standardy badań PISA, w tym standardy tworzenia testów wraz z omówieniem przykładowych zadań testowych - przedstawili pozostali członkowie zespołu badawczego PISA w Polsce - prof. Z. Marciniak, prof. P. Sztabiński, dr J. Haman. Ogólne założenia testów PISA zbliżone są do założeń egzaminów zewnętrznych wdrażanych od 2002 r. w Polsce - sprawdzianu kończącego szkołę podstawową oraz egzaminu gimnazjalnego.

W programie PISA nie można ujawniać wszystkich testów poszczególnych cykli, gdyż dla zapewnienia porównywalności badań w czasie, część zadań jest powtarzana. Konsorcjum naukowe PISA wybiera tylko część zadań do upowszechniania. Taką reprezentatywną część testów przedstawiła szerzej Pani A. Sułowska - publikowana ona jest też na stronie internetowej Instytutu Socjologii i Filozofii PAN (www.ifispan.waw.pl ).

Tematy drugiej części konferencji przedstawił prof. I. Białecki. Wskazał on na rolę, jaką zaczynają ogrywać wskaźniki pochodzące z badań PISA w dyskusji dotyczącej polityki edukacyjnej w poszczególnych krajach oraz na forum OECD i Unii Europejskiej. Wskaźniki jako takie są podstawą polityki - odgrywają rolę w uzgadnianiu i definiowaniu celów oraz w sposobie rozliczania polityków z osiągania tych celów.

Wskaźniki PISA należą do nowej grupy wskaźników - odnoszących się do efektów edukacji (formalnej i nieformalnej). Tego typu narzędzia stają się esencją nowej statystyki edukacji, która nie skupia się już jedynie na warunkach i procesie edukacji (np. na wydatkach, infrastrukturze, liczbie uczniów i nauczycieli itp.) i to w zawężeniu do edukacji formalnej. Taka nowa statystyka jest promowana najkonsekwentniej przez OECD. Konkretnym przykładem może tu być ostatni rocznik statystyki edukacji OECD - "Education at a Glance 2002" i szereg innych wydawnictw dostępnych na stronach OECD ( www.oecd.org oraz www.pisa.oecd.org ). Także Unia Europejska przyjmuje ten sposób określania celów rozwoju edukacji i obserwacji skuteczności ich osiągania. Wskaźniki pochodzące z programu PISA wchodzą w zakres ograniczonej liczby strategicznych wskaźników mających określać cele rozwoju edukacji formalnej i wspierania rozwoju edukacji nieformalnej w państwach Unii Europejskiej. Komisja Europejska przygotowała już raport odnoszący się do osiągania celów związanych z wdrażaniem strategii Lifelong Learning (edukacji formalnej i nieformalnej) jako części tzw. strategii lizbońskiej, przyjętej w 2000 r. przez szczyt Rady Europejskiej i polegającej na stworzeniu w obszarze Europy najbardziej dynamicznego społeczeństwa i konkurencyjnej gospodarki do 2010 r. (dokument pn. European Report on Quality Indicators of Lifelong Learning. Fifteen Quality Indicators publikowany jest na stronie ( http://europa.eu.int/comm/education/life/15indicators_en.pdf ). Obecnie trwają prace nad 33 wskaźnikami uzgodnionych celów rozwoju edukacji w państwach Unii Europejskiej, w których istotną rolę odgrywać też będą wskaźniki programu PISA.

źródło: MENiS