Pamiętamy ’44

2007-08-01

Pamiętamy ’44

1 sierpnia 1944 r. o godzinie 17.00 oddziały Armii Krajowej rozpoczęły w Warszawie walkę z okupantem hitlerowskim. Był to jeden z elementów realizacji tzw. planu „Burza".

21 VII 1944 w obliczu zbliżania się do Warszawy armii radzieckiej dowódca Armii Krajowej generał Tadeusz Komorowski (Bór) podjął decyzję o powstaniu.

W pierwszych walkach powstania wzięło udział ok. 23 tys. żołnierzy. Armia Krajowa dysponowała w Warszawie ok. 50 tys. ludzi, z czego jedynie ok. 10 proc. było uzbrojonych. Czynny udział w powstaniu wzięła ludność cywilna miasta. Niemcy dysponowali w Warszawie garnizonem liczącym ok. 20 tys. żołnierzy i policjantów, który mógł być wspierany przez jednostki udające się na front niemiecko-radziecki. Od 4 sierpnia do niemieckiego garnizonu napływały posiłki, z których sformowano korpus liczący ok. 25 tys. żołnierzy. W sumie w tłumieniu powstania warszawskiego wzięło udział ok. 50 tys. żołnierzy niemieckich.

Już 2 sierpnia załamało się powstanie na Pradze. Niemcy zachowali kontrolę nad wszystkimi liniami kolejowymi i mostami na Wiśle. Do 3 sierpnia w rękach polskich znalazła się większa część Śródmieścia z Powiślem, Stare Miasto, Żoliborz, Mokotów i trzy enklawy na Ochocie. Nie zdołano jednak opanować Cytadeli, Dworca Gdańskiego i lotniska na Okęciu. 6 sierpnia Niemcy odcięli Stare Miasto od Śródmieścia, docierając do Ogrodu Saskiego. 11 sierpnia skapitulowały ostatnie oddziały powstańcze walczące na Ochocie.

12 sierpnia Niemcy rozpoczęli natarcie na Stare Miasto bronione przez 9 tys. żołnierzy. W walkach o Starówkę hitlerowcy użyli najcięższego sprzętu wojennego. Pomimo kilkakrotnie podejmowanych prób nie udało się powstańcom rozbić pierścienia niemieckiego otaczającego Stare Miasto. Jedyna drogą odwrotu były kanały.

2 września ostatnie oddziały opuściły Stare Miasto. 5 września Niemcy rozpoczęli powstrzymany przez powstańców atak wzdłuż Alej Jerozolimskich pomiędzy Nowym Światem a Marszałkowską. 6 września padło Powiśle. Brak perspektyw na pomyślny rozwój dalszych wydarzeń i poniesione w toku dotychczasowych walk straty 9-10 września skłoniły Komendę Główną Armii Krajowej do podjęcia rozmów kapitulacyjnych z Niemcami.

30 września w Ożarowie rozpoczęły się rokowania kapitulacyjne. 2 października w kwaterze generała von dem Bacha podpisano akt kapitulacji. 3-5 października oddziały powstańcze złożyły broń i poddały się Niemcom.

Straty powstańcze ocenia się na 18 tys. zabitych i zaginionych, 25 tys. rannych. Do niewoli dostało się ok. 15 tys. żołnierzy i oficerów, w tym mianowany naczelnym wodzem generał Tadeusz Komorowski (Bór). Straty ludności cywilnej wyniosły ponad 180 tys. zabitych (głównie pomordowanych).