Strona główna » Newsy » Rocznice w lutym – pamiętaj o historii

Rocznice w lutym – pamiętaj o historii

2006-02-02

Rocznice w lutym – pamiętaj o historii

Luty – miesiąc najkrótszy, a jednak pełen ciekawych rocznic, o których należy pamiętać. Proponujemy krótką podróż po krainie historii i przypomnienie sobie tego, co wydarzyło się wiele lat temu oraz zupełnie niedawno.

2 II 1536 - urodził się Piotr Skarga, polski teolog i kaznodzieja, kanonik jezuicki. Był mistrzem prozy retorycznej. W dziele pt. „Kazania sejmowe” sformułował program naprawy Rzeczypospolitej. Romantycy widzieli w nim natchnionego proroka. Innym ważnym dokonaniem literackim Skargi są „Żywoty świętych”. W tym roku mija równo 470 lat od jego narodzin.

3 II 1735 - urodził się Ignacy Krasicki, poeta, dramaturg i publicysta. Najwybitniejszy powieściopisarz i poeta polskiego oświecenia. Inteligentny obserwator otaczających realiów, obdarzony ciętym, niepozbawionym ironii i złośliwości językiem. W latach 1764-1766 przebywał w najbliższym otoczeniu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Uczestniczył w jego słynnych obiadach czwartkowych. Współzałożyciel i publicysta pisma „Monitor”. Był autorem poematów heroikomicznych: „Monachomachia”, „Antymonachomachia” i „Myszeida”; pierwszej polskiej powieści nowoczesnej „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” oraz powieści „Pan Podstoli”. W swych ciętych satyrach i bajkach nie szczędził nikogo, nawet króla czy duchowieństwa. Pisywał także komedie i powiastki filozoficzne.
Zapraszamy do działu języka polskiego, w linku KLASYCYZM znajdziesz wiele informacji o poecie.

4 II 1505 - urodził się Mikołaj Rej, pierwszy wybitny polski pisarz. Był samoukiem, pisarstwem zajmował się obok zwykłych zajęć gospodarczych. Bystry obserwator życia politycznego i społecznego w ówczesnej Polsce, komentator aktualnych wydarzeń w kraju związanych np. z egzekucją praw („Krótka rozprawa między trzema osobami, panem wójtem a plebanem”), czy powinnościami stanu szlacheckiego („Żywot człowieka poczciwego”). Napisał wiele różnorodnych gatunkowo i stylistycznie utworów. Obok dialogów, traktatów dydaktycznych i religijnych pisywał również satyry, fraszki i epigramaty. Jego powiedzenie: „A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają” jest uznawane za sztandarowe hasło literatury polskiej. TUTAJ zapoznasz się z życiem i twórczością Reja.

6 II 1945 - urodził się Bob Marley, jamajski muzyk i kompozytor. Przedstawiciel nurtu zwanego reggae.

8 II 1828 - urodził się Juliusz Verne, pisarz francuski. Jeden z czołowych przedstawicieli gatunku science fiction. W swych dziełach zawarł szereg pomysłów do dziś funkcjonujących w naszym życiu codziennym i w nauce. Przewidział np. wyprawy na Księżyc a w powieści „20 000 mil podmorskiej żeglugi” przedstawił możliwości, jakie mogą się zarysować przed okrętami podwodnymi. Wielką popularnością cieszyły się także inne jego powieści: „Dzieci kapitana Granta” i „W 80 dni dookoła świata”.

9 II 1990 - w Polsce przywrócono dawne godło państwowe. Po przemianach ustrojowych nastąpił powrót do zmodyfikowanej wersji polskiego Orła Białego w koronie według wzoru z 1927 roku. Podstawowa różnica obecnego godła w porównaniu z orłem przedwojennym polega na innym kształcie gwiazdek zwieńczających pióra skrzydeł.

12 II 1798 – zmarł Stanisław August Poniatowski, ostatni król wolnej Rzeczypospolitej. Starannie wykształcony i bywały w świecie, miał doskonałą orientację w realiach ówczesnej polityki, zawarł kontakty, niekiedy bardzo bliskie, m.in. z przyszłą carową Katarzyną II. Koronowany w 1764 roku rozpoczął cykl reform, ale nie był w stanie zapobiec likwidacji państwa polskiego przez mocarstwa ościenne. Zmuszony do abdykacji w 1795 roku, zmarł w trzy lata później w Petersburgu. Do tej pory jest postacią dosyć kontrowersyjną, za jego panowania bowiem Polska zniknęła z mapy świata. Niektórzy zarzucają mu poddańczość wobec Rosji, inni uważają za najlepszego władcę, mądrego i sprawiedliwego.

17 II 1600 - spłonął na stosie Giordano Bruno, włoski dominikanin. Był zwolennikiem panteizmu (utożsamiał Boga z przyrodą), popierał heliocentryczną teorię Kopernika i rozszerzył ją o twierdzenie, że wszechświat jest nieskończony. Schwytany w Wenecji i uwięziony przez inkwizycję w 1598 roku, odmówił wyrzeczenia się swych poglądów i zginął spalony na stosie na rzymskim placu Campo di Fiori. A tak w wierszu o tym wydarzeniu pisał Czesław Miłosz, porównując je do widoku warszawskiego getta:

Campo di Fiori

W Rzymie na Campo di Fiori
Kosze oliwek i cytryn,
Bruk opryskany winem
I odłamkami kwiatów.
Różowe owoce morza
Sypią na stoły przekupnie,
Naręcza ciemnych winogron
Padają na puch brzoskwini.

Tu na tym właśnie placu
Spalono Giordana Bruna,
Kat płomień stosu zażegnął
W kole ciekawej gawiedzi.
A ledwo płomień przygasnął,
Znów pełne były tawerny,
Kosze oliwek i cytryn
Nieśli przekupnie na głowach.

Wspomniałem Campo di Fiori
W Warszawie przy karuzeli,
W pogodny wieczór wiosenny,
Przy dźwiękach skocznej muzyki.
Salwy za murem getta
Głuszyła skoczna melodia
I wzlatywały pary
Wysoko w pogodne niebo.

Czasem wiatr z domów płonących
Przynosił czarne latawce,
Łapali skrawki w powietrzu
Jadący na karuzeli.
Rozwiewał suknie dziewczynom
Ten wiatr od domów płonących,
Śmiały się tłumy wesołe
W czas pięknej warszawskiej niedzieli.

Morał ktoś może wyczyta,
Że lud warszawski czy rzymski
Handluje, bawi się, kocha
Mijając męczeńskie stosy.
Inny ktoś morał wyczyta
O rzeczy ludzkich mijaniu,
O zapomnieniu, co rośnie,
Nim jeszcze płomień przygasnął.

Ja jednak wtedy myślałem
O samotności ginących.
O tym, że kiedy Giordano
Wstępował na rusztowanie,
Nie znalazł w ludzkim języku
Ani jednego wyrazu,
Aby nim ludzkość pożegnać,
Tę ludzkość, która zostaje.

Już biegli wychylać wino,
Sprzedawać białe rozgwiazdy,
Kosze oliwek i cytryn
Nieśli w wesołym gwarze.
I był już od nich odległy,
Jakby minęły wieki,
A oni chwilę czekali
Na jego odlot w pożarze.

I ci ginący, samotni,
Już zapomniani od świata,
Język nasz stał się im obcy
Jak język dawnej planety.
Aż wszystko będzie legendą
I wtedy po wielu latach
Na nowym Campo di Fiori
Bunt wznieci słowo poety.

Warszawa - Wielkanoc, 1943

18 II 1386 - odbył się ślub Jadwigi z Władysławem Jagiełłą. W tym roku obchodzimy 620. rocznicę tych zaślubin.

19 II 1473 - urodził się Mikołaj Kopernik, polski astronom. Był absolwentem uczelni w Krakowie, Padwie i Ferrarze, twórcą teorii systemu heliocentrycznego wyrażonej w dziele jego życia „O obrotach sfer niebieskich”. Zajmował się medycyną, teorią pieniądza, a gdy zaszła potrzeba, jako kanonik warmiński dowodził obroną Olsztyna przed Krzyżakami (1520-1521).

20 II 1894 - urodził się Jarosław Iwaszkiewicz, polski poeta, prozaik, eseista i tłumacz. Współtworzył grupę poetycką „Skamander”. Jako poeta debiutował w 1915 roku. Pisał również opowiadania („Matka Joanna od Aniołów”), powieści („Sława i chwała”), dramaty, szkice, wspomnienia i, relacje z podróży. Według jego opracowań literackich zrealizowano filmy: „Matka Joanna od Aniołów” (1961), „Brzezina” (1970), „Panny z Wilka” (1979). Zachęcamy do przeczytania artykułu o Iwaszkiewiczu.

22 II 1997 - sklonowano owcę Dolly. Był to pierwszy sklonowany ssak.

23 II 1859 – zmarł Zygmunt Krasiński, polski poeta i dramaturg. Jeden z czołowych przedstawicieli romantyzmu. Autor dramatu „Nie-Boska komedia”. Z jego antyrewolucyjnymi „Psalmami przyszłości” polemizował Juliusz Słowacki. Krasiński był zwolennikiem mesjanizmu, czyli kierunku uznającego Polskę jako Mesjasza narodów, cierpiącego za grzechy świata, co wyraził w poemacie „Przedświt”. Był autorem licznych listów adresowanych m.in. do Delfiny Potockiej, ówczesnej muzy wielu twórców polskich, w których to listach zawarta została panorama epoki. TUTAJ znajdziesz wiele wyczerpujących informacji o poecie.

24 II 1885 - urodził się Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy), polski malarz, filozof, dramaturg i teoretyk sztuki. Wychowany w Zakopanem, odebrał od ojca wszechstronne, humanistyczne wykształcenie. Po wybuchu I wojny światowej jako obywatel rosyjski wstąpił w Petersburgu do szkoły oficerskiej, następnie brał udział w wojnie. W 1918 roku powrócił do Polski i zamieszkał w Zakopanem. Popełnił samobójstwo na Ukrainie 18 września 1939 nazajutrz po wkroczeniu Armii Czerwonej na wschodnie ziemie Polski. Nie wyobrażał sobie życia pod okupacją radziecką, zalew bolszewizmu był dla niego jednoznaczny z zagładą świata, w którym żył.

26 II 1927 – Mazurek Dąbrowskiego został oficjalnie polskim hymnem narodowym. Wcześniej był tylko ogromnie popularną pieśnią, obok m.in. „Bogurodzicy”, „Gaude Mater Polonia”, „Roty”, wreszcie „Pierwszej Brygady”. Jako ciekawostkę można dodać, że w pierwszych latach powojennych Bolesław Bierut zamierzał zmienić hymn polski na pieśń T. Sygietyńskiego i K.I. Gałczyńskiego „Ukochany kraj”. Sprzeciwił się temu pomysłowi... Józef Stalin.