Strona główna » Newsy » Ustawa nad ustawami

Ustawa nad ustawami

2007-05-04

Ustawa nad ustawami

W tym roku minęło 216 lat od uchwalenia pierwszej nowoczesnej konstytucji europejskiej. Była to Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. I była ona jednym z najnowocześniejszych dokumentów prawnych ówczesnej Europy.

Ustawa rządowa z 3 maja 1791 r. była pierwszym w Europie aktem prawnym określającym podstawy ustrojowe państwa.

Konstytucja została uchwalona z inicjatywy stronnictwa patriotycznego na Sejmie Wielkim obradującym w latach 1788-1792. Pozostawiła ustrój stanowy, lecz osłabiła pozycję magnaterii. Usunięto z sejmików szlachtę-nieposesjonatów, a cenzus szlacheckiego urodzenia został ograniczony w prawie wyborczym przez dodanie cenzusu posiadania.

Mieszczaństwu umożliwiono nobilitację, zaś mieszkańcom miast królewskich zapewniono m.in. wolności osobiste i prawo sprawowania urzędów. Potwierdzono też opiekę władzy państwowej nad Żydami i utrzymano poddaństwo chłopów. Zniesiono liberum veto i zakazano konfederacji.

Wprowadzono też zasadę dziedziczenia tronu. Zarządzanie krajem powierzono w terenie komisjom porządkowym cywilno-wojskowym. Ustawa rządowa miała być punktem wyjścia dalszych przemian ekonomiczno-społecznych i politycznych w Polsce, ale zanim weszła w życie, w 1792 r. wybuchła wojna z Rosją inspirowana przez działaczy konfederacji targowickiej zakończona rozbiorem.

W pracach nad Konstytucją brali udział między innymi: Stanisław Małachowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj i Stanisław Staszic. Dokument uchwalono w najbardziej temu sprzyjających pierwszych dniach maja, gdyż większość posłów opozycji, sprzeciwiających się konstytucji, była jeszcze na urlopie wielkanocnym.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. rocznica Konstytucji 3 maja została uznana za święto narodowe. Po II wojnie światowej obchodzono je do 1946 r. Od tego czasu władze komunistyczne zabroniły publicznego świętowania, a próby manifestowania były często tłumione przez milicję.

Święto narodowe 3 maja ponownie przywrócono do kalendarza świąt państwowych w 1990 r.