Strona główna » Newsy » Z minister o bonie

Z minister o bonie

2008-04-02

Z minister o bonie

Minister edukacji Katarzyna Hall zaprosiła na 2 kwietnia do ministerstwa przedstawicieli korporacji samorządowych, a także praktyków, którzy wdrożyli lokalnie ideę bonu edukacyjnego.

Celem spotkania jest prezentacja dobrych praktyk w obszarze bonu oświatowego. W spotkaniu wezmą udział przedstawiciele wszystkich szczebli samorządów m.in. z Unii Miasteczek Polskich, Unii Metropolii Polskich, Związku Województw RP, Związku Gmin Wiejskich, Związku Powiatów Polskich, Związku Miast Polskich.

- Rok 2008 jest tym rokiem, kiedy samorządy przekazują swoje doświadczenia. Chcemy wprowadzić ramy prawne sprzyjające dzieleniu przez samorządy lokalne środków finansowych na edukację za pomocą bonu oświatowego od 2011 r. Chcemy to robić wspólnie z samorządami - tłumaczyła w ubiegły czwartek w Sejmie wiceminister edukacji Krystyna Szumilas.

Zdaniem posłanki Jadwigi Wiśniewskiej z PiS, „mechanizm bonu z dużym prawdopodobieństwem przyczyni się do wzrostu nierówności szans edukacyjnych na poziomie lokalnym, zarówno poprzez procesy selekcji uczniów przez szkoły, jak i mechanizmy autoselekcji".

- Bon edukacyjny oznacza intelektualną degradację szkolnictwa wiejskiego (...). Jej zdaniem wprowadzenie bonu pogłębi zróżnicowanie edukacyjne w społeczeństwie i doprowadzi do upadku części szkół. - Wprowadzenie bonu skutkowałoby likwidacją jak się szacuje ponad trzech tysięcy małych szkół - podkreśliła posłanka Wiśniewska. - Jak to się ma do sytuacji, gdy na całym świecie preferowane są małe przyjazne szkoły dla uczniów? - pytała.

Zdaniem wiceminister Szumilas, „jest sensowne określenie jasnych i czytelnych zasad podziału pieniędzy pomiędzy szkoły, bez względu na to, czy są to szkoły prowadzone przez gminy wiejskie czy miejskie. - Rodzice maja prawo wiedzieć, jakie zasady obowiązują przy podziale pieniędzy publicznych - uważa Szumilas.

Obecnie system bonu edukacyjnego funkcjonuje na poziomie państwa, gdyż pieniądze z subwencji oświatowej dzielone są między samorządy specjalnym algorytmem. W tym roku na jednego ucznia samorząd otrzyma średnio 3645 zł. Dodatkowo samorządy otrzymują środki zgodnie z wagami na prowadzenie poszczególnych typów szkół. Na przykład gmina wiejska dostaje na jednego ucznia 3645 zł, tak jak każda inna gmina, ale dodatkowo, ponieważ w małych gminach utrzymanie szkoły kosztuje więcej, otrzymuje 1385 zł, co w sumie na ucznia w wiejskiej szkole daje 5031 zł.

- W ten sposób mechanizm funkcjonuje jedynie na poziomie państwa. Natomiast, kiedy schodzimy na poziom samorządu terytorialnego, podział środków pomiędzy różne szkoły i różne placówki oświatowe prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego nie jest już tak jednoznaczny - podkreśliła Szumilas.

Po wprowadzeniu lokalnego bonu oświatowego każdy samorząd będzie musiał wprowadzić lokalny mechanizm podziału środków. Zdaniem Krystyny Szumilas, samorząd będzie mógł oprócz podstawowego standardu, czyli kwoty na jednego ucznia, wprowadzić dodatkową lokalną wagę dla poszczególnych szkół.

-Oczywiście to samorząd musi na swoim terenie wyliczyć najpierw dokładnie koszty utrzymania uczniów w poszczególnych typach szkół. To samorząd musi również stwierdzić i przedyskutować z lokalną społecznością, które szkoły na danym terenie będą podlegały takiej specjalnej ochronie, na uczniów których szkół trzeba będzie ustalić konkretne, większe wagi, niż to obowiązuje w całej gminie - zaznaczyła Szumilas.

Samorządowcy o lokalnym „bonie oświatowym"

Lilla Jaroń, dyrektor Wydziału Edukacji UM Wrocławia
Przez bon oświatowy należy rozumieć formułę podziału środków akceptowaną przez środowiska oświatowe, a z drugiej strony akceptowalną przez skarbnika, który musi zabezpieczyć realizację budżetu. Bon oświatowy wprowadza klarowność i jasność finansowania, buduje zaufanie społeczne i podnosi jakość kształcenia. Pozwala wyzwolić kreatywność oddolną. Może przyjąć wymiar jedynie lokalny. Zwiększa się autonomia dyrektora szkoły, bo wie jakie przedsięwzięcia edukacyjne może zrealizować, co do ilości dzieci w klasach, co do programów, co do obsługi. Dyrektor może decydować o różnych pozycjach kosztowych, natomiast wszelkie oszczędności nie są mu zabierane, tylko może je przeznaczyć na wzbogacenie bazy, remonty. Na początku musi powstać dokument, przemyślenie, co jest celem systemu edukacji danego samorządu. Nawet jeśli to są dwie szkoły, czy nawet jedna. Muszą być zasady planowania poszczególnych kosztów. Subwencja oświatowa też musi być rozdzielona według jakiś kryteriów.

Marek Olszewski, wójt gminy Lubicz, wiceprzewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP, współprzewodniczący zespołu edukacji KWRiST
W tej chwili pewna odmiana „bonu" funkcjonuje, gdyż subwencja oświatowa przekazywana jest samorządom „na ucznia". W większości samorządów funkcjonuje metoda kosztowa. Gmina dostaje określoną kwotę subwencji z budżetu państwa, a dyrektorzy szkół składają zapotrzebowanie na pieniądze. Kiedy brakuje pieniędzy z subwencji, wówczas decyzją rady gminy samorząd dokłada. Finansowanie zadań edukacyjnych to bardzo skomplikowana materia. Pamiętajmy, że do obecnego systemu dochodziliśmy przez kilka lat z poprzednimi rządami. Choć ten sposób jest niedoskonały, to do zmian trzeba podejść z dużą ostrożnością. Chodzi o to, aby naprawić, a nie popsuć. Najprawdopodobniej system bonu będzie dwustopniowy. Zostaną określone ogólne ramy dla całego kraju, później uszczegółowione w zależności od lokalnej specyfiki.

Stanisław Szelewa dyrektor wydziału edukacji w starostwie świdnickim
Jeśli mają być zmienione reguły, pamiętać trzeba o oczekiwaniach wobec sposobu finansowania oświaty. Jeśli bon to na pewno „sprawiedliwy" . Wszystkie środowiska oświatowe oczekują, że „nowe" będzie pozwalało na lepszą niż dotąd realizację zadań oświatowych. Nie jest to proste. Z moich doświadczeń wynika (w naszym powiecie bon funkcjonuje już szósty rok), że bon musi uwzględniać wszystkie podstawowe aspekty zróżnicowania kosztów prowadzenia zadań. Chodzi o uwzględnienie poziomu awansu zawodowego nauczycieli w szkołach liczonego wysokością średniej płacy zasadniczej, zróżnicowanie kosztów prowadzenia każdego oddziału z tytułu ramowych planów nauczania. Trzeba wziąć pod uwagę udział kosztów stałych w wydatkach szkół ( „rzeczówka" i wynagrodzenia pracowników administracji i obsługi ) oraz sposób finansowania zadań, których nie można wystandaryzować ( wypłaty jednorazowe, nauczania indywidualne, urlopy zdrowotne itp. ) Jeśli udałoby się zbudować taki system, który można zastosować do naliczania środków samorządowi, a ten mógłby być bez obaw być przeniesiony na poziom szkół - sytuacja byłaby idealna. Wierzę, że jest to możliwe.

Anna Mikołajczyk-Kłębek Źródło: Serwis Samorządowy PAP