Strona główna » Newsy » Zwycięzca konkursu DiaNE!

Zwycięzca konkursu DiaNE!

2004-05-25

Zwycięzca konkursu DiaNE!

Pierwsze miejsce w konkursie dziennikarskim Dialog z Nową Europą zdobył Michał Majdański - prace konkursowe oceniało jury pod przewodnictwem redaktora Jacka Pawlickiego ("Gazeta Wyborcza"). W nagrodę zwycięzca poleci wraz z osobą towarzyszącą do Genui.

Wszystkim uczestnikom dziękujemy za zaangażowanie, a Michałowi gratulujemy zwycięstwa!

Poniżej publikujemy artykuł autorstwa Michała Majdańskiego, który zajął pierwsze miejsce w konkursie DiaNE.

Czy Unia Europejska potrzebuje Konstytucji?

"Nasz ustrój polityczny... jest zwany demokracją, ponieważ władza spoczywa w rękach nie mniejszości, ale najliczniejszych". Słowa Tukidydesa otwierające projekt traktatu ustanawiającego konstytucję dla Europy podkreślają charakter związku państw powstałego 50 lat temu. To kluczowe zdanie pozwala zrozumieć sens dokumentu. Dokumentu, o który w ostatnich miesiącach stoczona została batalia bez rozstrzygnięcia, a bez którego o dalszy pomyślny rozwój Unii Europejskiej będzie bardzo ciężko. Wspólnota potrzebuje konstytucji w imię ładu, porządku i rozwoju.

Unia nie jest z kosmosu
Unia Europejska chce być jak najbliżej obywatela. Przekonała nas o tym już w 1979 roku podczas pierwszych bezpośrednich wyborów do Parlamentu Wspólnot Europejskich. Moment ten, bardzo istotny w historii integracji europejskiej, przypomniał wszystkim, że to demokracja przedstawicielska jest podstawą europejskiego ładu powojennego. Kolejny krok to szczyt w Fontainebleau, w 1984 roku, który powołał do życia Komitet ds. Europy Obywateli. Jego prace nie okazały się ani odkrywcze, ani zbyt owocne, ale w ten sposób Wspólnoty Europejskie dały ponowny sygnał, że sprawy obywateli nie są im obce. W czerwcu 1985 roku Rada Ministrów przyjmując Białą Księgę ds. realizacji rynku wewnętrznego podkreśliła, że to pracownicy, nie przedsiębiorstwa, mają tworzyć wspólny rynek. Koniec lat osiemdziesiątych i początek dziewięćdziesiątych to aktywność niemieckich landów, które forsując ideę subsydiarności chciały, aby decyzje we Wspólnotach Europejskich zapadały jak najbliżej obywateli. Zasada subsydiarności została zapisana w Traktacie z Maastricht jako podstawowa i bardzo istotna we wspólnotowym systemie prawnym. Acquis communautaire, czyli wspólnotowy dorobek prawny, jest liczony w dziesiątkach tysięcy stron. Kolejnym krokiem musi być "spis treści" w postaci konstytucji, który pozwoli obywatelowi Unii Europejskiej zrozumienie dzieła, którego jest częścią.

Twór z demokracją w tle
Definicja konstytucji mówi o zbiorze podstawowych zasad, jakimi kieruje się państwo. Tu może pojawić się wątpliwość, czy w takim wypadku konstytucja to dobre rozwiązanie. W okresie ostatnich 50 lat pojawiło się wiele koncepcji integracji europejskiej. Odgrywały one istotną rolę przede wszystkim w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, kiedy zapadały decyzje, których skutki obserwujemy dzisiaj. Obecnie dyskusja na temat, czy Europa ma być federacyjna, czy konfederacyjna, przycichła, ponieważ decyzja i tak musi być podjęta przy pomocy konsensusu. Dzisiaj najbliżej zjednoczonej Europie jest do koncepcji neofunkcjonalistycznej zakładającej integrację poprzez współpracę gospodarczą, czego następstwem ma być kooperacja polityczna. Neofunkcjonalizm jest za instytucjonalizmem, ale przeciw biurokracji. Należy zbudować konstytucję Unii Europejskiej, aby te złożone dylematy przestały zaprzątać głowy polityków europejskich. Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że prawo Unii Europejskiej nie jest prawem międzynarodowym. (Orzeczenie Van Gend & Loos z 5 lutego 1963 roku oraz orzeczenie Flamino Costa vs. Enel z 15 lipca 1964 roku) Potwierdził tym samym, że Unia Europejska tworzy nowy porządek prawny. Ten pionierski twór musi zaopatrzyć się w "ładne okrycie" wybrane w demokratyczny sposób.

Zjednoczeni w różnorodności
Badania pokazują, że nie czujemy się Europejczykami. (Badanie "Omnibus" przeprowadzone przez CBOS w dniach od 25 do 29 października 2001 roku na 1000-osobowej próbie reprezentatywnej dla ogółu dorosłej ludności Polski.) Przywiązanie do społeczności lokalnej deklaruje 57% badanych, do regionu - 15%, do kraju - 22%, a Europejczykami czuje się jedynie 2% respondentów. Wynika to oczywiście z polskiej mentalności, historii i generalnie nie możemy się tym wynikom dziwić. Pokazuje to z drugiej strony, ile jeszcze pracy czeka nas nad mentalnością Polaków, aby wytworzyć nawet niewielką więc globalną.

Zwierzęta wiedzą, że zbierając się w stada mają większe szanse na przeżycie, niż gdyby pozostały same. Ten instynkt samozachowawczy, który u zwierząt funkcjonuje bez zarzutu, u ludzi nie zawsze działa tak, jak działać powinien. Historia pokazuje, że w chwilach zagrożenia Europa potrafi zapomnieć o jednostkowych interesach na rzecz dobra ogólnego. Szkoda, że tylko w takich chwilach.

Dyskusja nad projektem konstytucji dla Unii Europejskiej być może nie zjednoczyła Europy, ale pokazała, że jest rzecz, o której może mówić cały kontynent. Konstytucja jednoczy, o czym świadczy ponad dwustuletnia konstytucja amerykańska, i może spowodować, by każdy z nas z dumą stwierdził, że jest Europejczykiem. Na rzecz silniejszej i rozszerzonej Unii

Konstytucja to kolejny krok w stronę umocnienia pozycji kontynentu na świecie. W dobie rywalizacji ekonomicznej, polityczne poświadczenie europejskiej jedności dałoby światu sygnał, że Europa ma się dobrze i w tej walce odgrywać będzie istotną rolę. Rozszerzenie Unii Europejskiej prawdopodobnie przyniesie pozytywny skutek dla obu stron. Konstytucja wyda się już wkrótce niezbędna, ponieważ system stworzony dla 6 państw założycielskich niekoniecznie musi działać prawidłowo w rozszerzonej do 25 krajów Unii Europejskiej. Paraliż władzy jest najgroźniejszym skutkiem niewydolności systemu. Byliśmy świadkami podobnego zdarzenia w roku 1965, kiedy Francja zablokowała możliwość podejmowania decyzji poprzez opuszczenie sali obrad. Polityka "pustego krzesła" spowodowała niemoc organów wspólnotowych przez pół roku. Mimo, że kryzys ten nie miał swego źródła w przeciążonym systemie i ostatecznie zakończył się pomyślnie w 1966 roku podpisaniem kompromisu w Luksemburgu, to pokazuje on jak niebezpieczny może być upór jednego państwa dla całej struktury.

Sinusoida historii
Unia Europejska stawia sobie liczne wyzwania. Strategia lizbońska z 2000 roku mówi o najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej gospodarce na świecie, jaką ma być Unia Europejska do 2010 roku. Kolejna inicjatywa z 2000 roku nawołuje do stworzenia Europejskiego Obszaru Badawczego, a proces boloński zainicjowany w 1999 roku stawia sobie za cel Europejską Przestrzeń Edukacyjną. Te wyzwania zostaną zrealizowane tylko wtedy, gdy zwycięży wymiar wspólnotowy w myśleniu polityków europejskich. Tak jak kobieta potrzebuje mężczyzny, tak Unia Europejska musi współżyć z państwami członkowskimi. Sposób ujęcia tego związku w unijnej konstytucji zadecyduje czy wyzwania nie okazały się zbyt wygórowane.

Unia Europejska potrzebuje konstytucji przede wszystkim dla uporządkowania siebie. Linia wyznaczająca historię integracji europejskiej nigdy nie była prosta. Po znaczących sukcesach często następował gorszy okres (np. utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali w 1951 roku, a następnie zakończone fiaskiem dyskusje na temat Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej w 1954 roku).

Wierzę, że linia ta osiągnęła swój najniższy poziom wraz z odrzuceniem projektu unijnej konstytucji w grudniu 2003 roku i teraz znowu nastąpi progres napędzany przez nową konstytucję zjednoczonej Europy.

Autor: Michał Majdański